Hosgeldiniz Oltama - El sanatları

Dokumacılık

Eskiden ilçemiz evlerinde 100 den fazla el tezgahlan bulunuyordu. Bugün eski önemini kaybetmiş durumdadır. Ağaçtan yapılmış bu tezgahlarda kadınlar ve genç kızlar tarafından iplik ve bazen de ipek iplik karışımından bez denilen dokumalar dokunmaktaydı. Çeşitli desenli ve renkte olan bu dokumalardan (don) denilen şalvarlar, pijamalar dikilirdi. Bunlar yine yerli halk tarafından giyilirdi. Bazı çeşitlerinden de çarşaf yapılırdı. Bunlar genelde uzun çubuklar halinde olur, renk renk ve çizgili olarak dokunurdu. Halen bugün bu tezgahlardan bulunmaktadır. Evlerde de kullanılmakta sağlamlık bakımından kullanışlı olmaktadır. Bu dokumaları sağlayan ve gücü denilen taraklar eskiden ipliktendi. Bugün fenni olarak telden yapılmış durumdadır.

Yine eskiden el tezgahlarında kılçan denilen kilimler süslü heybe ve torbalar, çuvallar dokunurdu. Bu kılçanlar üzerinde buğday yıkanarak kurutulurdu. Safi yünden yapılan bu dokumalar emekli iş olduğundan özenle saklanmaktadır. Şimdi bu tezgahlara da rastlanmamaktadır. Bugün bu heybe ve torbaları dışarıda görmek çok zordur. Ancak bazı evlerdehatıra olarak veya turistik eşya olarak saklanmaktadır

Yine dışarıdaki tezgahlarda yünden 1,5-2 metre ebadında süslü namazlalar dokunurdu. Bu namazlalar şimdi dokunmamakla beraber birçok evde vardır. Eskilerinin desenleri antika olarak aranmaktadır.Göynük kadınları ziyan etmeyi hiç sevmez. Giydiği elbiseleri, gömlekleri, pijamaları eskidikleri zaman ince ince keserek ağaç tezgahlarda dokur veya dokutur. Böylece pala bezi denilen güzel kilimler ortaya çıkar. Bunlar yolluk olarak veya yan yana dikilerek kilim olarak kullanılır. Görünümleri canlı, sağlamlıkları da mükemmeldir. Altına da toz geçirmez.

Göynük dağlık bir bölge olduğundan bilhassa eskiden ulaşım çok güçtü. Yolculuklar yayan olarak yapılıyordu. Bavul valiz yerine yiyecek ve giyecekler omuzda taşman torbalar içinde taşınırdı. Bu yüzden her evde çeşitli desende renkte ve yünden torbalar dokunurdu. At üzerlerine de heybeler olurdu. Bu yüzden Göynük'e torba ve heybelerden bulunmakta ve antika bir değer taşımaktadır.

Ağaç Oymacılığı

Göynük halkı ekim alanlarının az, yörenin dağlık olması nedeni ile verdiği sürekli uğraşında her zaman başarılı olmasını bilmiştir. Bunun en güzel örneği Kılavuzlar köyü yöresinde görmekteyiz. Yöre halkı basit el aletleri ile ağaca alabileceği en iyi şekli ve görenleri şaşkınlık içinde bırakacak görünümü vermeyi başarmıştır.Köy halkı kayın, ceviz, şimşir, ardıç gibi sert dokulu ağaçlardan yararlanarak yumuşak görünümlü, göz okşayan turistik el sanatlarında erişilmez bir ustalığa ulaşmıştır.

Yörede yapılan turistik eşyaların başlıcaları

Kaşıklar, meyve çerez tabakları, ayran kapları, küllük, ağızlıklar, at, deve, fil gibi hayvan bibloları, çeşitli anahtarlıklar, masklar,işlemeli tahta mutfak eşyalarıdır. Kaşık uzun zaman aldığı ve değer fiyatına gitmediği için el oyması ağaç işlerine daha çok önem veriliyor.Yöre eski dönemlerde ağaç oymacılığı ile yapılan "tirki, tekne, yağ kasnağı, havan" vs. kullanılmaktaydı. Bunlara günümüzde çok nadir rastlanmaktadır.

Tirki = Ağacın oyulması ile yapılan ve leğen maksatlı kullanılan geniş kap

Tekne = Ağacın oyulması ile yapılan ve ekmek yapımında hamur yoğrulması için kullanılan kulplu, dörtgen biçiminde büyükçe bir ev aletidir.

Yağ kasnağı = Tereyağının kışa saklanması için tuzlandıktan sonra konulduğu kap (Aynı zamanda fıçılara da konulurdu).